Muhakeme heyeti Büyükbasaga,Küçükbasaga,Reis den tesekkül eder.Yaranlarda jüridir. Büyükbasaga Çavus'a "yollu yolsuz varmi" diyeseslenir bu muhakemenin baslamasi anlamindadir.Çavus kirmizi minderi Basagalarin tam karsilarindaki orta yere getirir.Basagalar ve bütün yaran iki diz çöker durumda oturusa geçerler bu oturus muhakeme sonuna kadar devam edecegi için Büyükbasaga yaranlarin sükunetle rahat oturmalarini söyler.Suçu olan yaranlar var ise Büyükbasaganin emri ile Çavus tarafindan isimleri söylenir,isimleri söylenen yaranlar odadan disari çikarlar.Çavus,muhakeme heyetine yaranlarin suçlarini iletir ve bundan sonra yaranlar sira ile içeri alinir. Içeri giren yaran sag eli kalbi üzerinde "Selamünaleyküm"der ve kirmizi mindere iki diz üzeri oturur. Kendisine suçu söylenir "dogrumudur"diye sorulur,yaran suçunu kabul ederse "Dogrudur Basagam "der,suçsuz oldugunu söyler ise muhakeme heyetine savunmasini yapar,yaran hakli bulunursa beraat eder,suçlu bulunursa "yolum ile yoldayim"diyerek verilecek cezaya razi oldugunu bildirir.Bu muhakemede verilen cezalara yaranlar kesinlikle uyarlar. Cezalar suçun niteligine göre degisir,yaran a çay kahve ikramindan baslamak üzere tras,hamam,yemek,gezili yemek gibi cezalar olabilir.
Birde sosyal içerikli cezalar vardir,onlarda fakiri gözetmek maksadi ile onlarin yiyecek,giyecek ve yakacak ihtiyaçlarini temin etmek gibi,buda yaran'in sosyal bir kurum oldugunun en büyük delilidir.Muhakemede verilebilecek en büyük ceza yarandan ihraçdir.Geçmis yillarda bu tür olaylar yasanmis ve yarandan ihraç olan sahislar utançlarindan bir daha geri dönmemek üzere memleketi terk etmek zorunda kalmislardir.Ihraç karari verilen yerine baska kimse alinmaz ve onu temsilen yerine bir agaç kütügü konulur bundan da anlasilirki bu yaranda bir ihraç vardir ve edepsizligin cezasi da budur diye.Basagalar muhakeme edilemezler.ancak suçlari var ise kendilerine iletilir onlarda o suçun karsiligindaki cezayi kendilerine indirimsiz uygularlar, buda Basaga'larin mürüvetindendir.Sazendeler muhakeme sirasinda oda disina çikarilirlar,çünki onlar yaran degildirler ve onlarada bu muhakemede maddi ceza verilemez ,ancak suçlari var ise el ve ayaklarina tura ile vurma cezasi verilebilir. Çavus muhakeme sirasinda içeride bulunmak zorunda kaldigi haller disinda disarida durur,çünki o da yaran degildir.Bu muhakemede onada maddi ceza verilemez,suçu var ise el ve ayaklarina tura ile vurma cezasi verilir. Bu cezalar kime ve niçin verilmis olursa olsun kesinlikle disarida konusulamaz.Muhakemesi biten yaranlar yerlerine otururlar,böylece muhakeme sona erer ve artik sabah olmak üzeredir yaran ocaga kaldigi yerden devam eder.